بازار آتی کالا بازاری است که در آن طبق قرارداد، فروشنده و خریدار یک کالا متعهد میشوند در سررسید معین (در آینده)، مقدار مشخصی از آن کالا را با استانداردهای از قبل تعیینشده و با قیمت توافقشده معامله کنند. به بیان دیگر تمامی توافقها در زمان حال، اما معامله در زمان آینده صورت میگیرد.
فرض کنید قصد دارید ۳ ماه آینده کالایی را خریداری کنید، اما در حال حاضر مبلغ کافی برای خرید آن کالا را ندارید و از طرف دیگر نگران هستید که قیمت کالای مورد نظرتان تا ۳ ماه آینده رشد قیمت داشته باشد و مجبور شوید در آن زمان به قیمت گرانتری آن را خریداری کنید.
از طرف دیگر فرض کنید که اکنون محصولی دارید و میخواهید ۳ ماه آینده آن را بفروشید، اما نگرانید که قیمت آن کاهش یابد.
در چنین مواقعی چه میکنید؟
قرارداد آتی کالا این امکان را برای شما فراهم میکند که بتوانید کالایی را در حال حاضر و با یک قیمت مشخص و برای زمانی معین در آینده خریداری کنید یا بفروشید.
بدون آنکه هزینه آن را در زمان عقد قرارداد پرداخت کنید و بدون آنکه اکنون آن کالا را داشته باشید میتوانید آن را بفروشید.
پسته
زیره سبز
زعفران رشتهای بریده ممتاز (نگین)
زعفران رشتهای درجه یک (پوشال معمولی)
افرادی که در بازار آتی فعالیت میکنند در سه دسته زیر قرار میگیرند:
بدون نگرانی از کاهش یا افزایش قیمت در بازار آتی کالا سرمایهگذاری کنید. پوشش ریسک به معنی حداقل کردن یا از بین بردن ریسک ناشی از نوسانات قیمت است.
کارمزد معاملات قراردادهای آتی بسیار کمتر از معاملات سهام است. این ویژگی برای افرادی که صرفاً قصد سرمایهگذاری در بازار آتی کالا را دارند بسیار برجسته است.
با توجه به مکانیزم اخذ وجه تضمین در ابتدای ورود به قرارداد آتی که تنها درصدی از ارزش معامله است، میتوانید بدون داشتن مبلغی به اندازه ارزش کالای مورد نظر، آن را معامله کنید و از بازدهی آن بهرهمند شوید.
چه قیمتها افزایش یابند و چه کاهش، با پیشبینی صحیح میتوانید در این بازار سود کسب کنید. در واقع برخلاف معاملات سهام که تنها از افزایش قیمت آن میتوانید سود کسب کنید، در بازار آتی کالا اگر پیشبینی کاهش قیمت یک کالا را در آینده دارید، میتوانید با ورود به موقعیت فروش سود کسب کنید.
به منظور کاهش ریسک عدم ایفای تعهدات، سود و زیان مشتریان در پایان هر روز معاملاتی به حساب آنها منظور میشود. همچنین درصدی از «وجه تضمین لازم»، تحت عنوان «حداقل وجه تضمین» تعریف میشود و اگر مقدار وجه تضمین (ناشی از زیان روزانه) به این مقدار برسد، به فرد هشدار داده میشود تا وجه خود را به اندازه اختلاف «وجه تضمین لازم» و«حداقل وجه تضمین» افزایش دهد.
سوالات متداول
قراردادی است که طی آن خریدار متعهد میشود در سررسید تعیین شده تعداد معینی از کالای مورد معامله را به قیمتی که در زمان انعقاد قرارداد تعیین میشود بخرد و در مقابل فروشنده متعهد به فروش (تحویل) آن کالا در سررسید میشود. در این قرارداد طرفین باید مبلغی را برای تضمین انجام تعهد در حساب عملیاتی خود داشته باشند.
خرید و فروش همزمان یک کالا برای کسب سود از تفاوت قیمت در دو بازار فیزیکی و آتی آربیتراژ گفته میشود. به عبارتی سود آربیتراژی زمانی ایجاد میشود که یک کالای مشابه در دو بازار مختلف عرضه میشود اما قیمت های یکسانی ندارد. به عنوان مثال میتوان زعفران را در بازار فیزیکی خریداری کرد و در بازار آتی با قیمت بالاتری فروخت و از این اختلاف قیمت سود کسب کنیم.
با توجه به مکانیزم اخذ وجه تضمین در ابتدای ورود به قرارداد آتی که تنها درصدی از ارزش قرارداد است، نیازی نیست سرمایهای به اندازه ارزش معامله داشته باشید، بلکه میتوان با داشتن سرمایهای به مراتب کمتر، وارد قرارداد آتی یک دارایی با ارزش چند برابری شد و از بازدهی آن استفاده کرد.
برای گرفتن کد آتی باید هنگام مراجعه حضوری به شعب کارگزاری مفید شناسنامه، کارت ملی و یک گواهی مدرک تحصیلی (حداقل دیپلم) را به همراه داشته باشید. پیشنیاز گرفتن کد آتی، داشتن کد بورسی است. پس از انجام ثبت نام و تکمیل مدارک مورد نیاز، اطلاعات شما به بورس کالا ارسال میشود و بعد از تایید توسط بورس کالا، فرمهای دیگری صادر میشود که مجددا جهت امضا باید به شعبه کارگزاری مراجعه کنید.
برای انجام معاملات آتی به دو حساب بانکی نیاز است. یکی از حسابها به نام مشتری و در اختیار بورس کالاست و دیگری حساب شخصی مشتری برای برداشت وجه است. اگر قصد دارید در بانک "ملت" حساب باز کنید، قبل از مراجعه به شعبه کارگزاری مفید یک حساب "کوتاه مدت عادی" و یک حساب "قرض الحسنه (یا جاری)" افتتاح کنید. ضمناً این نکته را به خاطر داشته باشید که حساب "کوتاه مدت عادی" در اختیار بورس کالا قرار میگیرد و هیچ استفاده شخصی نمیتوان از این حساب کرد.
ولی اگر میخواهید در بانک "سامان" حساب باز کنید، ابتدا به شعبه کارگزاری مفید مراجعه کنید و پس از دریافت نامهی معرفی به بانک سامان برای افتتاح حساب به این بانک مراجعه کنید.
اگر قصد دارید کد معاملاتی آتی خود را از یک کارگزاری (مبدا) به کارگزاری مفید (مقصد) منتقل کنید، با مراجعه به کارگزاری مبدا فرم "انتقال کد معاملاتی آتی" را درخواست کنید و آن را به یکی از شعب کارگزاری مفید تحویل دهید.
برای انجام معاملات آتی به علت ماهیت تعهدی این معاملات باید مبلغی به عنوان وجه تضمین در حساب مشتری واریز شده باشد. این مبلغ وجه تضمین اولیه است که به محض انجام معامله و باز شدن موقعیت تعهدی، در حساب مشتری بلوکه میشود. حداقل وجه تضمین نیز ۷۰ درصد وجه تضمین اولیه است که موجودی مشتری در هنگام ضرر کردن نباید کمتر از این مبلغ باشد. در صورتی که موجودی مشتری به کمتر از ۷۰ درصد وجه تضمین برسد اخطاریه "مارجین کال" را دریافت میکند که در اینصورت ملزم به افزایش موجودی یا بستن موقعیت تعهدی خود میشود.
با توجه به اینکه قیمتهای مبنای تسویه روزانه (Settlement Price) و به تبع آن ارزش معاملات به صورت روزانه تغییر میکنند، وجه تضمین اولیه نیز به صورت روزانه بهروزرسانی میشود و سود یا زیان ناشی از قرارداد نیز به صورت روزانه محاسبه و در حساب ودیعه افراد منظور میشود که به این مکانیزم، تسویه حساب روزانه یا Daily Settlement گفته میشود.
قبل از انجام معاملات ابتدا باید مبلغ وجه تضمین را به حساب در "اختیار بورس" واریز کرده و سپس با ورود به سامانه آنلاین معاملات آتی روی گزینه "به روز رسانی حساب" را کلیک کنید.
پس از بسته شدن موقعیتهای باز آتی چنانچه قصد دارید وجه آزاد خود را از "حساب در اختیار بورس" برداشت کنید، کافیست با شماره تلفن واحد آتی کالا تماس بگیرید و تقاضای وجه خود را ثبت نمایید. بهتر است هربار قبل از درخواست وجه، روی گزینه "به روز رسانی حساب" کلیک کنیم که سامانه آنلاین آخرین موجودی بانک را نشان دهد.
وقتی قرارداد آتی به زمان سررسید خود نزدیک شود، از طرف بورس به فردی که موقعیت فروش دارد یک بازه زمانی تحویل اعلام میشود. این فرد باید در بازه زمانی اعلامشده کالا را تحویل دهد و پولی که در زمان شروع قرارداد توافق شده بود را از فردی که موقعیت خرید دارد دریافت کند.