معاملات آتی؛
ابزاری نوین در بازار سرمایه

قراردادی است که طی آن خریدار متعهد می‌شود در سررسید تعیین شده تعداد معینی از کالای مورد معامله را به قیمتی که در زمان انعقاد قرارداد تعیین می‌شود بخرد و در مقابل فروشنده متعهد به فروش (تحویل) آن کالا در سررسید می‌شود. در این قرارداد طرفین باید مبلغی را برای تضمین انجام تعهد در حساب عملیاتی خود داشته باشند.

خرید و فروش هم‌زمان یک کالا برای کسب سود از تفاوت قیمت در دو بازار فیزیکی و آتی آربیتراژ گفته می‌شود. به عبارتی سود آربیتراژی زمانی ایجاد می‌شود که یک کالای مشابه در دو بازار مختلف عرضه می‌شود اما قیمت های یکسانی ندارد. به عنوان مثال می‌توان زعفران را در بازار فیزیکی خریداری کرد و در بازار آتی با قیمت بالاتری فروخت و از این اختلاف قیمت سود کسب کنیم.

با توجه به مکانیزم اخذ وجه تضمین در ابتدای ورود به قرارداد آتی که تنها درصدی از ارزش قرارداد است، نیازی نیست سرمایه‌ای به اندازه ارزش معامله داشته باشید، بلکه می‌توان با داشتن سرمایه‌ای به مراتب کمتر، وارد قرارداد آتی یک دارایی با ارزش چند برابری شد و از بازدهی آن استفاده کرد.

برای گرفتن کد آتی باید هنگام مراجعه حضوری به شعب کارگزاری مفید شناسنامه، کارت ملی و یک گواهی مدرک تحصیلی (حداقل دیپلم) را به همراه داشته باشید. پیش‌نیاز گرفتن کد آتی، داشتن کد بورسی است. پس از انجام ثبت نام و تکمیل مدارک مورد نیاز، اطلاعات شما به بورس کالا ارسال می‌شود و بعد از تایید توسط بورس کالا، فرم‌های دیگری صادر می‌شود که مجددا جهت امضا باید به شعبه کارگزاری مراجعه کنید.

برای انجام معاملات آتی به دو حساب بانکی نیاز است. یکی از حساب‌ها به نام مشتری و در اختیار بورس کالاست و دیگری حساب شخصی مشتری برای برداشت وجه است. اگر قصد دارید در بانک "ملت" حساب باز کنید، قبل از مراجعه به شعبه کارگزاری مفید یک حساب "کوتاه مدت عادی" و یک حساب "قرض الحسنه (یا جاری)" افتتاح کنید. ضمناً این نکته را به خاطر داشته باشید که حساب "کوتاه مدت عادی" در اختیار بورس کالا قرار می‌گیرد و هیچ استفاده شخصی‌ نمی‌توان از این حساب کرد.
ولی اگر می‌خواهید در بانک "سامان" حساب باز کنید، ابتدا به شعبه کارگزاری مفید مراجعه کنید و پس از دریافت نامه‌ی معرفی به بانک سامان برای افتتاح حساب به این بانک مراجعه کنید.

اگر قصد دارید کد معاملاتی آتی خود را از یک کارگزاری (مبدا) به کارگزاری مفید (مقصد) منتقل کنید، با مراجعه به کارگزاری مبدا فرم "انتقال کد معاملاتی آتی" را درخواست کنید و آن را به یکی از شعب کارگزاری مفید تحویل دهید.

برای انجام معاملات آتی به علت ماهیت تعهدی این معاملات باید مبلغی به عنوان وجه تضمین در حساب مشتری واریز شده باشد. این مبلغ وجه تضمین اولیه است که به محض انجام معامله و باز شدن موقعیت تعهدی، در حساب مشتری بلوکه می‌شود. حداقل وجه تضمین نیز ۷۰ درصد وجه تضمین اولیه است که موجودی مشتری در هنگام ضرر کردن نباید کمتر از این مبلغ باشد. در صورتی که موجودی مشتری به کمتر از ۷۰ درصد وجه تضمین برسد اخطاریه "مارجین کال" را دریافت می‌کند که در اینصورت ملزم به افزایش موجودی یا بستن موقعیت تعهدی خود می‌شود.

با توجه به اینکه قیمت‌های مبنای تسویه روزانه (Settlement Price) و به تبع آن ارزش معاملات به صورت روزانه تغییر می‌کنند، وجه تضمین اولیه نیز به صورت روزانه به‌روزرسانی می‌شود و سود یا زیان ناشی از قرارداد نیز به صورت روزانه محاسبه و در حساب ودیعه افراد منظور می‌شود که به این مکانیزم، تسویه حساب روزانه یا Daily Settlement گفته می‌شود.

قبل از انجام معاملات ابتدا باید مبلغ وجه تضمین را به حساب در "اختیار بورس" واریز کرده و سپس با ورود به سامانه آنلاین معاملات آتی روی گزینه "به روز رسانی حساب" را کلیک کنید.

پس از بسته شدن موقعیت‌های باز آتی چنانچه قصد دارید وجه آزاد خود را از "حساب در اختیار بورس" برداشت کنید، کافیست با شماره تلفن واحد آتی کالا تماس بگیرید و تقاضای وجه خود را ثبت نمایید. بهتر است هربار قبل از درخواست وجه، روی گزینه "به روز رسانی حساب" کلیک کنیم که سامانه آنلاین آخرین موجودی بانک را نشان دهد.

وقتی قرارداد آتی به زمان سررسید خود نزدیک شود، از طرف بورس به فردی که موقعیت فروش دارد یک بازه زمانی تحویل اعلام می‌شود. این فرد باید در بازه زمانی اعلام‌شده کالا را تحویل دهد و پولی که در زمان شروع قرارداد توافق شده بود را از فردی که موقعیت خرید دارد دریافت کند.